COVİD-19 pandemisinin son dalgası ve son çırpınışlarının yaşandığı bu günlerde, kalp krizi istatistiklerinde tartışılması gereken bir yükselme ile karşı karşıyayız. Özellikle genç yaşta kalp krizi geçirme istatistiklerinde sahada da gördüğümüz bir yükselme var. Tabi, akıllarda benzer sorular, kulaktan kulağa dolaşan bilgiler hat safada. Acaba kalp krizlerindeki artış covid-19 aşılarına mı bağlı?
Bugünlerde çok duyduğumuz bu sorunun kolayca verilebilecek bir cevabı yok. Kolayca ne evet diyebiliriz ne de hayır! Öncelikle şuradan başlamak gerekiyor. Genç yaşta kalp krizi geçirmenin önemli bir sebebi aşırı kilolu olma yani obezitedir. Obezite yaygınlaştıça, obezite ile mücadele etmedikçe, obeziteyi tedavisi edilmesi gereken bir hastalık olarak görmekdikçe; genç yaş kalp krizi vakalarını daha da çok karşımıza çıkabilir. Bu arada hatırlatmakta yarar var. Obezitenin güvenilir ilaçlarla tedavisi artık mümkün. Geç kalmadan kilo vermeye başlamak gerekiyor. COVİD-19 aşılarından devam edecek olursak durum şöyle. COVİD-19 aşılarının dirkt kalp krizine yol açtığını göstermiş, büyük hasta katılımı ile yapılmış bir çalışma şu anda yok ama dünyanın farklı yerlerinden bildirilmiş bazı vaka örnekleri var. Bu vaka örnekleri değerlendirildiği zaman COVİD-19 aşılarında dikkat edilmesi gereken iki durum var gibi görünüyor.
Birinci durum, aşı yapıldıktan ilk12-24 saat içinde gerçekleşen allerjiye bağlı kalp damarlarında büzülme. Bu aslında uzun zamandır bilinen bir durum. sadece COVİD aşıları değil, su çiçeği aşısı gibi pek çok aşıda da karşılaşıyoruz. Hatta bu durumun tıpta özel bir ismi var. 'Kounis sendromu'. Bu durum çoğu zaman iyi huylu seyreder, ölümcül bir sıkıntıya neden olmaz. Kalp damarlarındaki büzüşme dakikar içinde kendiliğinden düzelir ve bu hastalara yapılan anjiyografilerde kalp damarlarında herhangi bir tıkanıklık görünmez.
Aşı sonrası kalp krizine neden olabilecek ikinci durum biraz daha tehlikelidir. Genelde COVİD aşısını takiben günler içinde ortaya çıkar. Kanda pıhtılaşma hücrelerinin bir yan hızlı bir şekilde tükendiği, bir yanda da kanda pıhtı yumaklarının oluştuğu bir durumdur. Tıpta immün aracılı trombositik trombısitopeni olarak bilinir. Kanda pıhtılaşmayı gösteren değerlerin çok yüksek olması bu durumunda karakteristiktir ve sadece kalp krizi değil; akciğerde emboliye hatta beyine emboliye dahi neden olabilir. Hızla tanı koyup hızla tedavinin başilanması gerekir. Demek ki COVİD-19 aşıları kalp krizi yapmaz diye keskin bir cümle kullanmak kesinlikle doğru değildir. Dünya üzerinde bildirilmiş vakalar vardır. Bu nedenle göğüs ağrısı ile başvuran hastaların aşı öykülerinin çok hızlı alınması ve şüphelenmek başlangıç için çok önemlidir. Buradan yanlış bir mesajda vermeyelim. COVİD-19 aşıları, dünya üzerinde belki milyonlarca kişinin ölmesini engelleme misyonu ile çok büyük bir başarı elde etmiştir. Tıp ve bilimin, daha doğrusu insanlığın büyük bir zaferidir. Ama bilinmezliklerle dolu bir sürecin insan psikolojisinde ağır travmalara neden olduğu, güven kaybı ve endişenin yükseldiği de unutulmamalıdır. Bu noktadan sonra yapılacak iş, aşı firmalarının sahadaki verileri toplayıp nasıl bir yan etki profilinin ortaya çıktığını açık bir şekilde deklare etmesidir.
Son olarak içinde bulunduğumuz bu sıcak günlerde kalp hastalarının ekstra dikkat etmesi gereklidir. Klasik ve klişe olmuş bir bilgi olsa da hatırlatmakta yarar var ki, bol su içmeyi unutmayalım. Ancak bol su içmenin de bir dozu vardır. Aşırı su tüketimi özellikle yaşilılarda sodyum olarak bildiğimiz kan tuzunu hızlıca düşürüp, baş dönmesi, baş ağrısı hatta bilinç kaybına dahi neden olabilir. Ne kadar su içmeniz gerektiğini mutlaka doktorunuza sorun ve takiplerinizi asla aksatmayın. Sağlıklı günler, kaliteli bir yaşam dileklerimle
Doç. Dr. Özgür KIRBAŞ Ankara Kardiyoloji uzmanı
Comments